Çörek Otu ölümden başka her derde devadır..
Çörek otu, son iki yıldan bu yana daha önce görmediği kadar bir ilgiyle karşılaşmıştır. Bu konuda zaman zaman bazı çalışmalar yayınlanmıştı. Ancak geçen son iki yıl zarfında güvenilir uluslar arası dergilerde onlarca ilmî araştırma yayınlandı. Bu araştırmaların büyük bir kısmı hayvanlar üzerinde yapılmışsa da çörek otunun faydası üzerine gerek doğuda ve gerekse batıda yayınlanan araştırmaların insanı hayrette bırakacak sayıda çok olması ve çeşitliliği gerçekten ilgi uyandırmaktadır. Hz. Peygamber (s.a.v) "Size çörek otunu tavsiye ediyorum. Çünkü onda ölüm hariç her derdin devası bulunmaktadır" buyururken nasıl uyandırmaz ki! Gerçekten laboratuar araştırmaları, çörek otunun bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve buna bağlı olarak vücudu tahrip eden mikroplara ve virüslere karşı gücünü, ayrıca kansere karşı direncini artırdığını ortaya koymuştur. Bugün Amerika'nın en büyük enstitüsünde Dr. Ahmed el-Kâdî ve Dr. Üsame Kandil ileri safhadaki kanser ve aids hastalarına bala katılmış çörek otu vermektedirler.
Londra Kings College Üniversitesinde yapılan bir çalışma
1997 yılında yayınlandı. Yapılan araştırmada çörek otunun iki çeşit yağ ihtiva
ettiği ortaya kondu. Bunlar % 0.45 oranında anti enflamatuar (iltihap önleyen)
özelliğe sahip olan uçucu yağ, diğeri ise % 33 oranında sabit yağdır.
Araştırmacılar çörek otunun uçucu yağının romatizma gibi,
eklem hastalıkları iltihabını hafifletmede etkin olduğunu ortaya koymuşlardır.
Londra Kings College Üniversitesinde yapılan bir
araştırma, çörek otunun bazı mikropların etkinliğini yavaşlattığını ve iltihap
oluşmasını engelleyici bir özelliğe sahip olduğunu ortaya koymuştur.
Çörek otunun nefes darlığı ve solunum yolları iltihabının
tedavisinde faydalarına işaret eden bir araştırma yapılmıştır. Bir başka
araştırmada çörek otu özünün meme, prostat, cilt kanseri gibi bazı kanser
türlerinde kanser hücrelerinin gelişmesini yavaşlatmayı başardığı ortaya
konmuştur. Bir başka araştırma çörek otunun fagositik (phagocytic) hücrelerinin
candida albicans adındaki bir çeşit mantar türünü yutma gücünü arttırdığını
ortaya koymuştur.
Ebû Hureyre'nin nakline göre Hz. Peygamber (s.a.v)
"Çörek otunda ölüm hariç her türlü hastalığın şifası vardır" demiştir
(Buhârî, "Tıp", 7; Müslim, "Selam", 88; İbn Mâce,
"Tıp", 6; Tirmizî, "Tıp", 5). İbn Şihab, bu hadiste
geçen "sâmm" kelimesinin "ölüm" anlamına geldiğini ifade
etmektedir.
Bu makalede bu alanda yayınlanmış yeni çalışmalardan
birkaçına değinmek istiyoruz.
Çörek Otu Karaciğeri Tahripten Korur
Bilindiği üzere çörek otu yağı, karaciğeri bazı zehirli
türlere karşı koruyucu bir etkiye sahiptir. Çörek otunun halk tarafından
karaciğer hastalıklarında şifalı bitki olarak kullanılmakta olduğunu da
bilmekteyiz.
Bundan dolayı Demmam Kral Faysal Üniversitesinden Dr.
el-Ğâmidî, yaptığı bir çalışmada çörek otu çözeltisinin fareler üzerinde
karaciğeri carbon tetrachloride adındaki zehirli maddeye karşı korumadaki
etkisini ortaya koymuştur.
Bu araştırma 2003 Mayısında Am J. Clin Med Dergisinde
yayınlanmıştır. Yapılan çalışma göstermiştir ki çörek otu çözeltisi, karaciğer
üzerine carbon tetrachloridin zehirli etkisini azaltıcı bir sonuç vermektedir.
Çörek otu verilen farelerde karaciğer enzim düzeyi daha
düşük çıkmıştır. Bunun yanında karaciğer dokusu üzerine zehirli maddelerin
etkisi ise daha az görülmüştür.
Bir başka araştırma 2003 Eylül'ünde Phytother Res
Dergisinde yayınlanmıştır. Bu makalede araştırmacılar carbon tetrachloride gibi
zehirli maddeler verilen farelerde çörek otu tedavisi neticesinde karaciğer
tahribatının daha az olduğunu ortaya koymuştur.
Çörek Otunun Karaciğer Kanserinden Korumadaki Etkisi
J. Carcinog Dergisinin 2003 sayısında yayınlanan bir
çalışmaya göre Sri Lanka Kelaniya Üniversitesinden uzmanlar diethylnitrosamine
vererek karaciğer kanseri oluşturdukları 60 fare üzerinde araştırma
yapmışlardır. Bu farelerden bir grubuna çörek otundan bir karışım verilirken,
diğer gruba sadece ot verilmiştir. Daha sonra araştırmacılar bu fareleri on
hafta süreyle izlemeye almışlar ve deney farelerinde karaciğer dokusunu
inceledikten sonra kanser etkisinin şiddetinin çörek otu karışımı ile tedavi
edilen farelerde daha az olduğunu ortaya koymuşlardır. Araştırmacılar buradan
bu çeşit maddelerin karaciğeri kanserojen etkilerden korumada payı olduğu
sonucunu çıkarmışlardır.
Çörek Otunun Kolon Kanserinden Korumadaki Etkisi
Acaba insan çörek otu sayesinde kolon kanserinden
korunabilir mi? Mısır Tanta Üniversitesinden araştırmacılar bu soruya cevap
vermeye çalışmış ve araştırmalarını 2003 Şubatında Nutr Cancer Dergisinde
yayınlamışlardır. Araştırmacılar 45 fareye kolon kanserine yol açan kimyasal
madde vermişler, 30 fareye de ağız yoluyla çörek otu yağı içirmişlerdir.
Deneyin yapılmasından on dört hafta sonra çörek otu yağı verilen farelerde
kolon, karaciğer veya böbrek üzerinde herhangi bir kanserli değişiklik
olmadığını görmüşlerdir. Bu da bize çörek otunun uçucu yağının kolon kanseri
oluşumunu engellemedeki gücünü göstermektedir.
Çörek Otu ve Meme Kanseri
A.B.D Jackson Mississipi Üniversitesinde yapılan ve Bio
Med Sci Instrum Dergisinde 2003 yılında yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar
çörek otu özü kullanmanın meme kanseri hücrelerini yavaşlatmadaki etkisini
ortaya koymuşlardır. Bu çalışma bu alanda daha fazla çalışmanın kapısını
aralayacak niteliktedir.
Çörekotu tohumunun elektron mikroskobu altındaki görüntüsü
Çörek Otu ve Şeker Hastalığı
2003 Aralığında Tohoku J Exp Med Dergisinde yayınlanan
bir çalışmada Türkiye 100. Yıl Üniversitesinden araştırmacılar şeker
hastalığına yakalattıkları 50 fare üzerinde deney yapmışlardır. Bunu farelere
karın zarından (periton) girerek streptozotocin maddesi vererek yapmışlardır.
Bundan sonra fareler iki gruba ayrılmıştır. Birinci gruba otuz gün süre ile her
gün karın zarından (periton) uçucu çörek otu yağı verilmiştir. Diğer gruba ise
çörek otu yağı içermeyen tuzlu bir sıvı verilmiştir. Araştırmacılar şeker
hastalığına yakalanmış farelerde çörek otu yağının kanda şeker oranını
düşürdüğünü ve insülin miktarını arttırdığını tespit etmişlerdir. Ayrıca çörek
otu yağı insülin salgılanmasından sorumlu pankreasta beta hücrelerini harekete
geçirip, çoğaltmıştır. Bu da çörek otunun şeker hastalığının tedavisinde
yardımcı olabileceğini ortaya koymaktadır.
Japonya'da yapılıp 2002 Aralığında Ress Vet Sci
Dergisinde yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar çörek otu yağının şeker
hastalığına yakalandırılan farelerde insülin salgısını arttırdığını tespit
etmişlerdir. Deney farelerinde çörek otu yağı kanlarında şekerin düşmesine yol
açmıştır.
Dr. Muhammed ed-Dehâhınî'nin 2002 yılında Planta Med
Dergisinde bir araştırması yayınlanmıştır. Doktor bu çalışmasında kan şekerini
düşüren çörek otu yağının etkisinin kanda insülin miktarını arttırarak değil,
aksine pankreas harici bir yoldan sağlamış olabileceğini ileri sürmüştür. Fakat
bu konuda daha çok bilimsel çalışma yapmaya ihtiyaç vardır.
Türkiye'de 100. Yıl Üniversitesinde yapılıp, 2001 yılında
yayınlanan bir araştırmada bu kez Yeni Zelanda tavşanları kobay olarak
kullanılmıştır. Tavşanlar iki gruba ayrıldıktan sonra bir grup şeker hastası
yapılmış ve ağız yoluyla iki ay süreyle günlük olarak çörek otu özü ile tedavi
edilmiştir. Araştırmacılar bu inceleme sonunda çörek otu özüyle tedavi edilen
tavşanlarda kan şekerinin düştüğünü, bunun yanında damar sertliği oluşumunu
azaltmada rolü olan antioksidan maddelerin arttığını tespit etmişlerdir.
Çörek Otu ve Alerjik Hastalıklar
Berlin (Almanya) Charite Üniversitesinde yapılan bir
çalışmaya göre araştırmacılar alerjik hastalıklara yakalanmış 152 hasta
üzerinde bir çalışma yapmışlardır. (Bu hastalarda alerjik burun iltihabı, astım
ve egzama hastalıkları bulunmaktaydı .) Yapılan çalışma Tohoku J Exp Med
Dergisinin 2003 sayısında yayınlanmıştır. Bu alerjik hastalar, çörek otu yağı
ihtiva eden kapsüllerden günlük 40- 80 mg. arası verilerek tedavi
edilmişlerdir.
Hastalardan bu deney süresince özel ölçüm araçlarıyla
kendilerindeki belirtileri kaydetmeleri istenmiştir.
İmmunglobilin- E (IgE) ölçümü gibi laboratuar tetkikleri
ile hastaların akyuvar sayısı, cortizol hormon düzeyi, iyi huylu (HDL) ve kötü
huylu (LDL) kolesterol düzeyleri ölçülmüştür. Yapılan çalışmalar astım veya
alerjik burun iltihabı ya da egzama hastalığına yakalanmış kişilerde
belirtilerin iyiye doğru gittiğini ortaya koymuştur. Bu hastalarda trigliserid
düzeyi hafif miktarda düşmüş, buna karşılık faydalı kolesterol düzeyi açık
biçimde yükselmiştir. Diğer yandan da cortizol veya lenfositlerde kayda değer
bir etki görülmemiştir.
Alman araştırmacılar, yaptıkları deneyden çörek otu
yağının alerjik hastalıklarda ek bir ilaç olarak etkin olduğu sonucunu
çıkarmışlardır.
Çörek Otu ve Nefes Darlığı
Senelerden beri çörek otu ilaçları öksürük ve solunum
yolu hastalıklarında kullanılmaktadı r. Acaba bunun doğru olduğuna bilimsel ve
modern bir delil bulunmakta mıdır?
Riyad Kral Suud Üniversitesinden araştırmacılar çörek otu
yağının antı enflamatuar etkisini kobay olarak kullandıkları Hint domuzunun
(Guinea Pig) nefes borusu (Trachea) üzerinde araştırmışlardır. Araştırma
neticesinde anti enflamatuar etkinin nefes borusu adaleleri üzerinde gevşetici
bir role sahip olduğunu görmüşlerdir. Bir başka ifadeyle çörek otu yağının anti
enflamatuar özelliğinin nefes borusu adalesini genişlettiği ortaya çıkmıştır.
Bu da nefes darlığının tedavisine yardımcı olmaktadır.
İshal ve Nefes Darlığı Tedavisinde Çörek Otu
Bilindiği üzere çörek otu ishal ve nefes darlığında uzun
senelerden beri kullanılmaktadı r. Dr. Cilani, çörek otu özünün nefes borusunu
genişletici ve adalelerini gevşetici (spasmolytic) etkisini öğrenmek için
laboratuar çalışması yapmıştır.
Yapılan çalışma, çörek otu yağının kalsiyum
salgılanmasını engelleyerek adaleleri gevşetici ve nefes borusunu açıcı bir
etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Bu da çörek otunun şifalı bitkiler alanında
bilinen etkisini açıklayan kuralı vermektedir.
Çörek Otu ve Mide Hastalıkları
Çörek otunun mide zarını koruyucu etkisi bulunmaktadır.
Kahire Üniversitesinden araştırmacılar midelerinde yara açtıkları fareler
üzerinde deneylerde bulunmuşlar ve denek farelerini, çörek otu yağı veya
(içindeki etkin özellik) anti enflamatuar ile tedavi etmişlerdir. Yapılan
deney, bu iki maddenin mide zarını tahriş edici etkenlerden veya mideye zararlı
yaralardan koruduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
İskenderiye Üniversitesinde görevli ve çörek otu alanında
uluslararası üne sahip büyük uzman Dr. Muhammed ed-Dahâhınî bu konuda bir
çalışma yapmıştır. Dahâhınî, fareler üzerinde yaptığı çalışmada çörek otunun
alkolün sebep olduğu tahrişlerden mide zarını koruyucu etkisini incelemiştir.
Bu araştırma neticesinde çörek otu yağının alkolün sebep olduğu mide
tahrişlerine karşı etkin koruyucu bir tesiri olduğunu ortaya koymuştur.
Çörek Otu ve Böbrek Hastalıkları
Ezher Üniversitesinden araştırmacılar çörek otundaki anti
anti enflamatuar özelliğin böbrek rahatsızlığına olan etkisi üzerine bir
çalışma yapmışlardır. Doxorubicin maddesi vasıtasıyla fareler üzerinde yapılan
çalışmada anti enflamatuar (çörek otundaki etkin özellik) idrar yoluyla protein
ve albümin atımını yavaşlattığı tespit edilmiştir. Ayrıca çörek otunun böbrekte
meydana gelen olumsuz etkileri yavaşlatan anti oksidan madde içerdiği
görülmüştür. Bu da anti enflamatuar özelliğin böbreği hasta olmaktan koruyan
bir rolünün olabileceğini göstermektedir.
Çörek Otunun Kalp Ve Damarları Koruyucu Etkisi
Bilindiği üzere kanda bulunan
homocysteine maddesinin
yüksekliği kalp, beyin ve periferik damarlarda genişleme meydana
getirmektedir.
Bilginler hastaya vitamin (folikasit, vitamin B 6, vitamin B 12)
verilmesinin
kandaki homocysteine düzeyini düşürdüğünü göstermiştir. Buradan
hareketle araştırmacılar,
Kral Suud Üniversitesinde (Suudi Arabistan) çörek otunun kandaki
homocysteine
düzeyine olan etkisini incelemişlerdir. Yapılan bu çalışma 2004 ocağında
Int J
Cardiol Dergisinde yayınlanmıştır.
Araştırmacılar bir hafta boyunca otuz dakika süreyle bir
grup fareye çörek otunda bulunan anti enflamatuardan 100 mg. vermişlerdir.
Bunun neticesinde anti enflamatuar özelliğin kanda homocysteine maddesinin
yükselmesine karşı etkili olduğunu tespit etmişlerdir. (Doğal olarak farelere
bu deneyden önce homocysteine maddesinin düzeyini yükseltecek ilaç
verilmiştir.)
Homocysteine maddesinin kandaki yüksekliği trigliserit,
kolesterol ve vücuda zararlı oksidan maddelerin düzeyinin yükselmesine yol
açmaktadır. Araştırmacılar çörek otu özünün homocysteine düzeyinin yüksekliğine
eşlik eden zararlı maddelerin azalmasına yol açtığını görmüşlerdir. Bu, çörek
otu yağının homocysteine düzeyinin yüksekliği ile ona eşlik eden kan yağlarının
yükselmesi neticesinde meydana çıkan zararlı etkilerden kalbi ve damarları
korumasının mümkün olduğu anlamına gelmektedir. Hiç kuşkusuz bu alanda daha
fazla araştırma yapmaya ihtiyaç vardır.
Çörek Otunun Antioksidan Oluşu
J Vet Med Clin Med Dergisinin 2003 Haziran sayısında bir
araştırma yayınlandı. Bu çalışmayı yürüten doktorlar carbon tetra celoride
verilen farelerde çörek otunun antioksidan olarak etkilerini tespit etmek için
bir deney yaptılar. Bu deney 60 fare üzerinde gerçekleştirildi ve birçok fareye
karın zarından (periton) girerek çörek otu yağı verildi. Bu deney 45 gün
sürdürüldü. Deney neticesinde araştırmacılar çörek otu yağının lipid
peroxidation düzeyini düşürdüğünü, buna karşılık antioksidan maddeleri
arttığını tespit ettiler. Bilindiği üzere antioksidan maddeler, vücudu birçok
dokuda tahribat oluşturan ve damar sertliği, kanser, bunama ve benzeri birçok
hastalığa yol açan serbest radikallerin etkisinden korumaktadır.
Drug Chem Toxicol Dergisinin 2003 mayısında yayınlanan
bir başka araştırma çörek otu yağında antioksidan maddenin bulunduğunu ortaya
koydu.
Çörek Otu ve Kolesterol
Kazablanka (Fas)
Kral II. Hasan Üniversitesinden
araştırmacılar çörek otunun farelerde kolesterol ve kan şekeri düzeyine
olan
etkisini araştırdılar. Bu çalışmada farelere on iki hafta boyunca 1 mg.
çörek
otu yağı verildi. Yapılan deneyin sonunda farelerin kanında kolesterolün
% 15,
trigliseritin % 22, kan şekerinin % 16.5 azaldığı, buna karşılık
hemoglobin
miktarının % 17.5 arttığı görüldü.
Bu da bize çörek
otu yağının insanlarda kolesterol ve kan
şekeri düzeyini düşürmekte etkin olabileceği izlenimini vermektedir.
Fakat bu
konuda insan denekler üzerinde daha fazla laboratuar çalışması yapmaya
ihtiyaç
vardır.
Dr. Muhammed Dahâhınî'nin 2000 Eylül'ünde bir Alman
dergisinde yayınlanan çalışması, çörek otu yağının farelerde kolesterol ve
trigliserit düzeyini düşürdüğünü ortaya koydu.
Çörek Otu ve Tansiyon Yüksekliği
Kazablanka (Fas) Therapi Dergisinin 2000 sayısında
yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar günlük olarak 0.6 mg. alınacak çörek
otu özünün idrar söktürdüğünü ve tansiyonu düşürdüğünü tespit ettiler. Çörek
otu özü ile tedavi edilen farelerde tansiyon yüksekliği ortalama olarak % 22
oranında düşerken nidilat hapı verilerek tedavi edilen farelerde % 18 oranında
düştüğü görüldü. (Nidilat, tansiyon düşürücü etkisi bilinen meşhur bir haptır.)
Çörek otu ile tedavi edilen farelerde idrar miktarı artmıştır.
Çörek Otu ve Romatizma
Ağa Han Üniversitesinden (Pakistan) araştırmacılar,
Phytother Dergisinin 2003 Eylül sayısında yayınlanan bir çalışmalarında
aşağıdaki soruyu gündeme getirdiler: Romatizma hastalığına yakalanmış olan
kimselerde mafsal iltihabının hafifletilmesinde çörek otu ne gibi bir rol
oynamaktadır? Doktorlar tarafından bilinen vücutta fagostik hücrelerin
(macrophages) ürettiği bir madde olduğu ve bu maddenin nitric oxsid adını
aldığı bilinmektedir. Bu madde iltihap olayında arabulucu bir rol oynamaktadır.
Araştırmacılar çörek otu özünün nitric oxsid üretimini yavaşlattığını tespit
etmişlerdir. Belki bu, çörek otunun eklem iltihaplarını hafifletmedeki rolünü
açıklayabilir.
Demmam Kral Faysal Üniversitesinden Dr. el-Ğâmidî'nin J
Ethno Pharmacol Dergisinin 2001 sayısında yayınlanan bir araştırmasına göre
çörek otunun eklem iltihaplarına karşı yatıştırıcı bir etkisi bulunmaktadır. Bu
özellik çörek otunun bu etki mekanizmasını anlamak için daha fazla çalışma
yapılmasına kapıyı aralayacaktır.
Çörek Otunun Kanı Sulandırması
Demmam Kral Faysal Üniversitesinde (Suudi Arabistan)
fareler üzerinde yapılan bir çalışma çörek otu yağının pıhtılaşma faktörlerine
karşı etkisini ortaya koymuştur. Denek fareler çörek otu yağı ihtiva eden unla
beslenmiştir. Araştırmacılar normal unla besledikleri farelerle bu fareleri
mukayese etmişlerdir. Ortaya çıkan sonuç pıhtılaşma faktörlerinde bazı
değişikliklerin görüldüğüdür. Farelerin kanında fibrinojen maddesinin
yükseldiği görülmüştür ve prothrombin zamanı uzamıştır. Bu da bize çörek otu
yağı kullanarak farelerde kanı pıhtılaştıran faktörde değişiklikler meydana
getirme imkanı olduğunu göstermektedir. Ancak bu konuda da insanlar üzerinde
deney yapılmasına ihtiyaç vardır.
Çörek Otu ve Mikroplar
Kahire Üniversitesinden Dr. Mürsî Acta Microbiol Pol
Dergisinin 2000 sayısında yayınlanan bir araştırmasında çörek otunun mikroplara
olan etkisini incelemiştir. Doktor, gram pozitif boyadan 16, gram negatif
boyadan 6 çeşit üzerinde incelemede bulunmuştur. Bunun neticesinde bazı mikrop
türlerinin çörek otu özüne karşı olumlu cevap verdiği ortaya çıkmıştır.
Çörek Otu ve Mantarlar
Ağa Han Üniversitesinde (Pakistan) yapılan bir çalışma
Phytother Res Dergisinin 2003 Şubat sayısında yayınlanmıştır. Bu çalışmada
kandidiyasiz (candıda albıcans) hastalığına yakalandırılan fareler çörek otu
özüyle tedavi edilmiştir. Araştırmacılar candida albicans mantarlarının
gelişiminde çok büyük oranda gerileme olduğunu görmüşlerdir. Dr. Ağa Han
araştırmasının sonunda şöyle demiştir: "Bu çalışmanın neticesi, çörek
otunun mantarların tedavisinde faal olduğunu ortaya koymaktadır."
Yapılan bu çalışmalar, Hz. Peygamberin (s.a.v)
getirdiklerine dair modern incelemelerin sadece bir kısmıdır.
Dr. Hasan Şemsi Paşa
Kalp Hastalıkları Uzmanı
İstanbul-30.06.2007
